مردم بلوچ
یکی از اقوام ایرانی‌تبار ساکن در پاکستان، ایران، و افغانستان هستند. مردم بلوچ به زبان بلوچی سخن می‌گویند، که یکی از زبان‌های شاخه شمال غربیزبان‌های ایرانی است. بیشتر مردم بلوچ، مسلمان اهل سنت هستند.
برخی منابع جمعیت مردم بلوچ را در حدود ۲۰ میلیون تن برآورد کرده اند. که به طور تخمینی ۱۳ میلیون تن در پاکستان، ، ۴میلیون تن در ایران، یک میلیون نفر درافغانستان،۸۰۰ هزار تن در عمان، ۲۰۰ هزار تن در امارات، و سایر آنان در تاجیکستان ، ترکمنستان ، زنگبار و دیگر کشورها زندگی می‌کنند. همچنین برخی دیگر از منابع جمعیت بلوچها را ۱۵ میلیون تن تخمین زده اند.
پیشینه
نخستین ظهور بلوچان در آثار تاریخی در کتاب حدودالعالم (۹۸۲م/۳۷۲ق) و نیز در مقدسی (حدود ۹۸۵/م/۳۷۵ق) با نام بلوص است.∗ در شاهنامه ذکر مسکن این قوم در حدود شمال خراسان امروزی آمده‌است. در کتابهای جغرافیائی از این قوم (همراه با طایفه کوچ - یا قفص) در حدود کرمان یاد می‌شود. پس از آن بر اثر عوامل تاریخی این قوم به کناره‌های دریای عمان رسیده و در همانجا اقامت کردند.
سرزمین
سرزمین مردم بلوچ، معروف به بلوچستان است که میان کشورهای پاکستان، ایران، و افغانستان تقسیم شده‌است. بیشتر مردم بلوچ در ایالت بلوچستان پاکستان،استان سیستان و بلوچستان ایران، و استانهای قندهار و نیمروز افغانستان زندگی می‌کنند. گروهی از بلوچان ایران نیز در کرمان، خراسان، هرمزگان، لارستان، وسیستان زندگی می‌کنند. همچنین بلوچها در کشورهای عربی (به ویژه عمان و امارات) و جنوب غربی پنجاب سکونت دارند. بعضی مهاجران بلوچ در جستجوی کار و کسب معاش، به گرگان و حتی ترکمنستان و زنگبار هم رفته‌اند و در آن نواحی ساکن شده‌اند.
در یک دوره از تاریخ حکومت بلوچستان در دست سه گروه بود:
سراوان، زاهدان و خاش در دست طوایفی چون شهنوازی هاشمزهی شه بخش یاراحمدزهی ودیگرطوایف مطرح بوده است.حکومت های ایرانشهر، بمپور، نیکشهر لاشار در دست اقوام بارکزهی, شیرانی, و بلیده ایحکومت بخش جنوب غربی بلوچستان ایران در دست خانهاى سرباز بود که شامل قبیله‌های (بلیده ای - بارکزیی و می‌باشند.طایفه‌های بلوچ
بلوچ به چندین طایفه تقسیم میشوند.
چابهار({هوت})(جدگال - نوهانی - جت -الگو:ایرانشهرلاشار(میرلاشاری-مبارکی-گردهانی - طوقی -امیری-جاوشیری - رییسی -بلوچی-سربازکرد (کُرد-میربلوچزهی-سهرابزهی )قسمتهای شمالیبلوچ زهیریگیسارانیجمالزهی (خاشی.سلطانی)رودینیتوتازهینهتانیناروئیمحمودزهیالله رسان زهیدامنیحملی(هملی)عبدل زهیسندکزهیشهدادزهیگرگیجگمشادزهیحسین بربراهوییشاهوزهیشه بخشکیانییارمحمد زهی (شهنوازیقسمتهای غربیشیهکیسابکیبامری شنبه زهی میرجاوه تربت زاهدان پیشین
دهواری
هاشمزهی
هم چنین قوم بلوچ دارای ۳۸ تیره‌است{تیره یکی ازتقسیمات طایفه است وهرطایفه ممکن است دارای چندتیره باشدمثلاً نتوزهی یکی ازتیره های طایفه ی ریگی است (بلوکباشی، 508 ، جانب اللهی ،65){مدرک}} که مهمترین آنها عبارتند از: تمندانی (تفتان) نتوزهی(میرجاوه لادیز جون آباد)، گنگوزهی(گزو پشت کوه)، حسین بر(گشت سراوان جالق)، میرکازهی(اسکل آباد)هاشمزهی، نوک آبادزنگی زهی(سراهی خاش)، بهادرزهی(سازینک)، جری زهی (زاهدان)،میربلوچزهی(نازیل میرآباد)، شنبه زهی، شه کرم زهی ارباب زاهدان میرجاوه لادیز می‌باشد. که در مرکزیت خاش و مناطق میر جاوه بولاکزهی درگوهرکوهمیباشند. طایفه شه بخش خود دارای چندین تیره می باشد که معروف ترین آنها عبارتند از: قنبرزهی.اسماعیل زهی.فقیرزهی.داروزهی طایفه (اجباری) در پاکستان و ایران هستند، که اکثریت این طایفه در پاکستان زندگی می کنند و یکی از طوایف بلوچ به شمار می رود طایفه دیگر طایفه های مینگل ونوشیروانی است که اکثرشان در شهر خاران زندگی می کنند کشانی، این تیره نیز بیشتر در شهر زاهدان یا زابل زندگی می‌کنند و جمعیت بیشتر ان نیز در کشورهای همسایه از جمله: پاکستان - افغانستان - ترکمنستان و روسیه زندگی می‌کنند
طایفه سارانی نیز یکی از طوایف بلوچ استان سیستان و بلوچستان است. افراد این طایفه علاوه بر استان سیستان و بلوچستان عمدتاً در استانهای گلستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی و عده ای هم در کشور ترکمنستان سکونت دارند.افراد این طایفه به پنج تیره اسکندر زهی،کوچک زهی،محمود زهی، باران زهی و رستم زهی تقسیم میشوند.
یکی دیگر از طوایف بلوچ طایفه سنجرانی است سنجرانی ها در پاکستان افغانستان و ایران زندگی می کنند این طایفه با وجود جمعیت کم یکی از قدرتمند ترین طوایف بلوچ در قرن نوزده میلادی بوده است ( درایران برای یک دوره ی کوتاه دربخشی ازسیستان دارای قدرت بوده است (رئیس الذاکرین ، 76) طایفه هاشم زهی نیز که اصالتا از ایل ممسنی فارس هستند از طوایف بزرگ بلوچ محسوب شده که در استانهای سیستان و بلوچستان،خراسان جنوبی و کرمان ساکنند.
یکی دیگر از طوایف بلوچ طایفه جمالزهی خاشی می باشد که اصالتا از ایل ممسنی هستند 35تیره دارد که مهمترین و پراکنده ترین آن عبارتند از ;قربانزهی ملازهی، دوست محمدزهی، سهراب زهی،پنجی زهی، شیرخانزهی، سیدی زهی و فقیرزهی و گلزارزهی.جمشیدزهی.مرادزهی.کوچک زهی وعیسی زهی نورزهی یوسف زهی اسحاق زهی که اکثرشان در خاش و و پراکنگی فعلی طایفه جمالزهی در خود نهبندان و قسمت چاه آخوند و طبسین، ایرانشهر، زابل ( زهک و ده شادی جمالزهی در میانکنگی)و کرمان قسمت کوه جمال که بعد ها به نام جبال بارز تغییر کرده است شیراز.سرخس.مازندران چابهار. زاهدان.سراوان.افغانستان و پاکستان ساکن هستند. اطلاعات این مقاله غیرعلمی وهمراه با اشتباهات زیادی است نیاز به نویسی دارد که درفرصت بعدی انجام خواهد شد ( جانب اللهی ) منابع - بلوکباشی ، علی ، دائرت المعارف بزرگ اسلامی ، جلددوازدهم ،مدخل بلوچ - جانب اللهی ، محمدسعید، نظام های سیاسی ،اجتماعی واقتصادی درطوایف بلوچ سرحد (نمونه ریگی ) فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، ش. 41 س. تابستان 1375 - رئیس الذاکرین دهبانی ، غلامعلی ، زادسروان سیستان، فرهنگ سیستان ، چاپ دوم ،1388
وجه تسمیه بلوچستان
از بلوچستان در کتابهای تاریخ به نام مکران یاد می‌شده‌است. بلوچ اسم قوم و ستان به معنی جا و مکان است. در معجم البلدان حدود اربعه ی مکران که در اصطلاح تاریخ جدید بلوچستان نامیده می‌شود چنین نوشته شده است.
[نیازمند منبع]"مهمترین مرکز تجاری مکران بندرتیس در ساحل خلیج فارس و پایتخت آن فنزبور و یا پنجگور بود. بنابه گفته مقدسی در قرن چهارم هجری در بنجبور (پنجگور) یک قلعه قدیمی وجود داشت که دور تا دور آن خندق حفر کرده بودند. در چهار طرف شهر نخلستان بود و شهر دارای دو دوازه بود. یکی دروازه ی تیس که به جانب جنوب غربی باز می‌باشد و از آن جاده ای به سوی بندر خلیج فارس، یعنی تیس کشیده شده بود. دیگری دروازه ی طوران که به سمت شمال شرقی گشوده می شد و از آن جاده ای به بلاد طوران منتهی می گشت و مرکز توران قزدار (خضدار) بود. آب شهر به وسیله کانالی تامین می شد.
خلاصه اقوام احمدشاه به درانی شهرت دارند که در افغانستان بسیار زیادند. در ایران نیز درانی ها کم نیستند از جمله در سیستان و بلوچستان و کرمان. طوایف ایوب زهی، سراوانی، مرادقلی، کوچکزهی، بارکزهی، بارانزهی سراوان و غیره همگی (درانی) هستند.